بررسی تعامل و تقابل علمای شیعی با اهل کتاب در عصر صفوی

چکیده : سرزمین ایران در تمامی اعصار و قرون اقوام و نژادهای گوناگونی را در خود جای داده است . این گوناگونی و تفاوت همواره موجبات اختلافات و مشاجرات فرهنگی و مذهبی را در این سرزمین مهیّا ساخته است ؛ اما در ادواری از تاریخ ایران بنا به دلایل گوناگون سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، . . . زمینه های بیشتری برای این رویارویی ها فراهم گشته است . یکی از این دوره های حساس و ویژه ، عصر صفویه می باشد . اندکی قبل از شکل گیری رسمی این سلسل? شیعی در ایران ، با کشف دماغ? امید نیک کاروان استعمار غرب به سوی خاور زمین روانه شده بود و همچون تمامی فاتحان تاریخ ، به علت موقعیت استراتژیک ایران ، این سرزمین را رزمگاه خویش ساخته بود ، به این معنی که در این دوران ، علاوه بر تمامی اقوام و نژادهای گوناگون ایرانی تبار ، غرب نیز ماد? تازه ای بر این معجون افزود ؛ چرا که سوغات این کاروان برای ایران و دیگر جوامع شرقی ، مبلغان مذهبی متعصبی بود که می آمدند تا با آموزش میراث کلیساهای قرون وسطی ، اندیش? مردم خاورزمین را برای پذیرش استعمار آماده سازند . از سوی دیگر این عصر ، دوران رونق مکتب تشیع در زمین? فقه و فلسفه و دیگر علوم بود بنابراین در عصر صفوی از هر جهت زمینه برای رویارویی اندیشمندان دینی اقوام و مذاهب گوناگون مهیا بود . در میان? عصر صفوی با تساهل مذهبی بی سابقه ای که در خصوص مسیحیان در ایران حکمفرما بود ، لحظه لحظه بر قدرت تبلیغی میسیونرهای مسیحی افزوده شد و با ساخت کلیساها و صومعه های بی شمار در اکثر شهرهای ایران ، سعی در القای عقاید مسیحی خود به بومیان بی آلایش ایران نمودند ، از طرف دیگر در سای? حکومت شیعی ، روز به روز تعداد علما و اندیشمندان شیعه بیشتر و بار علمی آنها سنگین تر گردید و در نتیج? جایگاه اجتهادی آنها در نزد مردم بالاتر رفت . بنابراین از این زمان – میان? عصر صفوی – نبردی مذهبی میان دو گروه آغاز گردید که تا سالهای پایانی عصر صفوی همچنان ادامه داشت . نتیج? این نبرد فرهنگی مذهبی ، به صورت تألیفات و تراجم و در برخی موارد گزارشهای تاریخی ، برجای مانده است ؛ بنابراین دراین پایان نامه در نظر داریم با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی ، ضمن شناخت نقش و جایگاه اندیشمندان شیعه و مبلغان مذهبی این عصر که تمامی از میان مسیحیان هستند ، زمینه های برخورد میان دو گروه را مورد بررسی قرار داده و به بازشناسی آثار تقابلی و روابط تعاملی میان دو گروه بپردازیم ؛ البته در این میان نمی توان نقش ساختاری دولت صفوی را در ایجاد این روابط دوسویه در نظر نگرفت .